نام « خلیج پارس » ، سراسر پارسی است

• نوشته شده در ۴ شهریور ۲۵۷۶
  

کشتی یونانی گرفتار آمده در دریای پارس در کناره های کیش

از زمانی که عبدالناصر مصری و ایران ستیز در گوش عرب های جهان انداخت که چرا باید خلیج پارس (خلیج فارس) به نام ایرانیان باشد و آن را خلیج عربی نامید ، تنش های فراوانی میان ایرانیان و تازیان رخ داده است. بسیاری از ایرانیان و میهن پرستان ایران ، از آن زمان تاکنون به پشتیبانی از تاریخ و پیشینه ی ایرانزمین پرداخته اند. گاهی این تلاشها آگاهانه و دانشورانه بوده و گاهی نیز با ناآگاهی و رفتارهای نادرست همراه بوده است (مانند ورود به آمارگیری گوگل برای یک همه پرسی فریبکارانه).
بسیاری از ایران دوستان گرامی ، چنان از زیاده خواهی و گستاخی تازیان به خشم آمده و برآشفته شدند که نام خلیج پارس را سراسر دگرگون کردند و به جای واژه ی «خلیج» نیز جایگزین هایی یافتند. مانند دریای پارس ، شاخاب پارس ، و آبکَند پارس.

آنچه که این ایراندوستان نمی دانستند این است که واژه ی «خلیج» واژه ای عربی نیست و در بسیاری از سایت ها و کتاب ها و واژه نامه ها به دروغ یا از روی ناآگاهی آن را عربی پنداشته اند. خلیج از دید ریشه شناسی زبان عربی هیچ معنایی ندارد.

همچنین «دریای پارس» نام دریای پهناور بخش پایینی ایران بوده که از اینسوی دریای مکران (دریایی که انگلیسی ها نام عمان بر آن گذاشتند) تا آنسوی خلیج پارس را در بر می گرفته و گویا در دوران باستان ، دریای پارس و بخش خلیج پارس هر دو یک نام داشته و اینسو و آنسوی تنگه هرمز نامهای جداگانه ای نداشتند.

در اینجا به نوشته کوتاهی از وبلاگ مجید روهنده اشاره می کنم که به نکته های ارزشمندی پرداخته است:

واژه بَه (bah) که در ترکیب بَه بَه دیده می‌شود به معنای شادمانی، آفرین، خوشی، آفرینش، نیکی و فراوانی است. در واژه قرآنی بهیج (به+ایج) [پیِرس: کتاب «نام‌های پارسی» چاپ هند] به معنای شادمان به کار رفته که در آن پسوند «ایج» به معنای ایجاد (ایج+آد) همانست که در واژگان خلیج (ایجاد شده از خلیدگی) و خنیج (ایجاد شده از خن-معدنی) نیز به کار رفته است. ازینرو واژه بهیج به معنای ایجاد شده از بهی(شادی) یا همان خوشال (خوش+آل مانند دنبال) ، شادمان یا خوشهال (خوشحال) است. عرب از واژه بهیج ریشه فرضی بهج را ستانده و سپس واژگان بهجت و مبتهج و ابتهاج را جعل کرده است.

 

در فرهنگ دهخدا نیز آمده که واژگان خَلیدن و خَلیدگی به معنی فرورفتگی ، گود کردن ، خراشیدگی و هر چیزی است که با کندن و فرورفتگی ایجاد شده باشد. واژه ی خلیج ، آمیزه ای از واژگان خلیدن + پسوند ایج است که از پسوندهای پارسی است.

همچنین واژه «خلبان» نیز از همین خانواده است. خَلبان یا خَله-بان به معنی شکافنده ، فرو رونده و خراشنده است. در گذشته به چوبی که کرجی بانان برای هدایت کرجی در آب به کار می بردند نیز خَله می گفتند و خله-بان به معنی کرجی-بان و سکاندار قایق و کشتی نیز بوده است.

پیش از این گفته بودیم که بسیاری از واژگانی که به نادرست یا به دروغ ، عربی گفته شده اند ، واژگانی پارسی هستند که در وزن های عربی گنجانده شده است (وزن ها و قالب هایی که آنها را نیز ایرانیان برای زبان عربی ساخته اند و زبان بدوی عربی دارای چنین قالب هایی نبوده است). گاهی واژگان عربی ، یکسره از زبان پارسی گرفته شده و گاهی ریشه ی یک واژه در زبان عربی از هم-خانواده ی بزرگتر آن (که پارسی بوده) گرفته شده است.
زبان شناسان لاتین می گویند واژه ی gulf به معنای خلیج از ریشه آریایی kwelp به معنای خراشیدن زمین به شکل گنبد-تاق to arch, to vault ستانده شده که گواهی می دهد واژه خلیج از ریشه خلیدن به معنای خراشیدن ساخته شده است. گمان می رود که نام عربی کَلب (نام سگ در زبان تازی) نیز برگرفته از همین واژه آریایی kwelp باشد که گویای شیوه ی کندن و خراشیدن زمین از سوی سگها برای لانه سازی است.

این نکته نیز گفتنی است که در نقشه ها و سندهای کهن که در سرزمین های عربی یافت شده است به جای واژه خلیج ، واژه بحر دیده می شود و تازیان به خلیج پارس یا دریای پارس ، « بَحر فارس » می گفتند نه خلیج فارس.

امیدوارم این نوشتار توانسته باشد تا نگرانی ایران دوستان و میهن پرستان گرامی را درباره عربی بودن واژه خلیج از میان ببرد ، تا بیهوده تلاش نکنند برای واژه ی خلیج یک جایگزین دیگر بیابند.